Yeniden herkese merhaba. Bu yazımızda gerçekten çok iyi diye nitelendirebileceğimiz bir web sitesinde neler olmalı veya olmamalı bunları aktarmaya çalışacağım. Biraz da bu işe bir freelance penceresinden bakacağım.
Web sitesi, her firma/kuruluş/işletme için olmazsa olmaz bir ticaret alanı. Bilinirlik, müşteriye yakın olmak, her yerde varolmanın getirdiği eski yeniliklerden bir tanesi. Bundan yaklaşık 10-15 yıl öncesine gidersek, sektör çok kötü bir haldeydi. Bu işi yapan firmalar arttıkça rekabet de doğru orantılı olarak arttı ve pazarın büyümesinde büyük bir rol oynadı. Şuan bu işi "dayısının oğlu,halasının kızı" yapabilecek döneme kadar geldik. Tabii ne kadar iyi yaparlar o ayrı mesele.
Bir web sitesi hem tasarım, hem yazılım altyapısı olsun hatasız olmalı. Bu bizim ilk şartımız. Küçüklü ufaklı hatalar kendini gösterene kadar yine olur ama ana anlayışımız hatasız bir web sitesidir. Hatasız bir web sitesi biraz emek ve zaman isteyen bir iştir. Freelance olarak yapılan bir işte hata yapma şansı her zaman daha düşüktür. Kullanıcı deneyiminden çok arama motorları için web sitesi yapmak, çok itici bir davranıştır. Bu nedenle "basitlik" bizim ikinci ana maddemiz olmalı. Web sitesine giren kişiler her yaştan,cinsten,tipten insanlar olacağı için herkese hitap eden bir web sitesi yapılması daha akıl kâr işidir.
Tasarım ve kullanış
Web sitesinin ana şablonu anlaşılır olmalı. Kullanıcıya istediği şeyi 3-5 tıklama yapmadan önüne sürmeli ve bu bilginin kullanıcının gerçekten ulaşmak istediği bir bilgi olması çok önemli. Karışık yazılar, resimler, hoplayan zıplayan şeylerden kaçınılmalıdır. Göz yorucu, tuhaf ve gereksiz her nesneden uzak durulmalı; aynı zamanda renk tonlamalarının iyi bir göz tarafından ayarlanması gerekmektedir. Uyumlu renkler bellidir, ama beyaz her zaman ferahlatır.
Herkesin aşikar olduğu ve bir web sitesinden beklediği bir yapı vardır. Bu yapı genelde aşağıdaki gibidir:
- Menü üstte, içerik altta
- Menü solda, içerik sağda
- Menü sağda, içerik solda
İnternette varolan milyonlarca web sitesinin tasarım dizilimi genel itibariyle bu şekildedir. Bunun alternatifleri elbette vardır, ancak alışagelmiş şeylerden kaçınmak önemli bir konudur. Yukarıdaki tasarım dizilimine uygun hareket etmek ve herkesin anlayacağı dilden konuşmak şart. Web sitenizi bir otobüs durağı gibi düşünün. Otobüs beklemek için duranların haricinde, yağmurdan saklanmak için sığınan insanlar da elbet olacak.
Resimler bir web sitesinin en önemli parçasıdır. Resimlerin doğru yerde ve doğru şekilde kullanımı ince bir ayardır. Alakasız resimlerle sayfayı doldurmaya çalışmak amatörlüğün daniskasıdır. Belli başlı yapıda olan ve farklı sayfalarda gözüken resimleriniz için tek tip bir tasarımla; aynı yerde ve şekilde kullanmak insan beynini daha az yorar ve kullanıcı web sitenizden gerçekten memnun kalır. Metin/resim diziliminin iyi ayarlanması ve çok büyük resimler kullanılmaması taraftarıyım. Ancak eğer birşeyi tek resimle gerçekten anlatacağınızı düşünüyorsanız hiç çekinmeyin derim. Metin ile resimler arasında bağ kurmak önemli ancak, sayfa arkaplan rengine uygun resimler seçilmesi göz zevki bakımından daha görsel durmasını sağlayacaktır.
Sayfa içi metinlerde bol bol başlık kullanılmalı ve metin kategorilendirilmelidir. Kullanıcı veya müşteri aradığı içeriği hızlıca bulabilmelidir. Yazı boyutunun ne küçük, ne de büyük olmaması gerekir. Tam ortası, web sitesinin tasarımına göre bulunmalı ve renk olarak kesinlikle koyu tonlar kullanılmalı. Açık tonlar üzerine yazılan koyu metinler okunması bakımından daha anlaşılırdır ve göz yormaz.
Gereksiz şeyler
İstisnalı web siteleri hariç; hava durumu, döviz bilgileri gibi alakasız içeriklerle doldurmaya çalışmak çok yersiz olacaktır. Bu modüller önceden çok sık kullanılmakla birlikte, artık günümüz şartlarında gereksiz ve kullanıcı düşmanı olarak görülmekte. Bu modüller yerine gerçekten kullanıcının işine yarayacak ve web sitesi sahibi ile ilgili bilgiler yerleştirmek daha mantıklı olacaktır.
E-bülten herkes için gerekli bir modül olmamakla birlikte, rahatsız etmeyecek uygun bir yere yerleştirmek (genellikle sitenin en alt kısmı) web sitesi sahibi yararına olacaktır. E-bülten bölümünü sırf koymak için koymamak gerekiyor. Bunu aktif bir şekilde kullanmak da önemli. Önemli duyurularınızı e-bülten ile yapabileceğinizi unutmayın.
Sosyal siteler, günümüzde büyük bir öneme sahip. Bunu web sitesinde rahatsız edilmeyecek ama herkes tarafından görülebilecek bir yere yerleştirmek çok önemli. Çoğu kişi e-bülten abonesi olmak yerine, Facebook, Twitter gibi sosyal bağlantılarınızı takip etmek ister.
Hız önemli tabi
Hız her yerde olduğu gibi, bir web sitesi için en önemli unsurdur. Yavaş açılan sayfalar, tam yüklenmeyen sayfalar kullanıcı siteden uzaklaştırır. Bu yüzden web sitesinin hızı en öncelikli unsur olmalıdır. Web sitesi hızlarını Google'ın sunmuş olduğu PageSpeed eklentisi ile kontrol edebilirsiniz.
Web sitesinin hızını artırmak için kodlamanın düzgün yapılması gerekiyor. Ayrıca site içerisinde kullanılan öğeler için de bir optimize çalışması gerekiyor. Unutmayalım ki web sitesine giren kullanıcılar sadece masaüstü ve ADSL ile değil, mobil taraftan da girecek kullanıcılar olacaktır. Mobil optimizeli bir web sitesi her zaman daha çok kazandıracaktır. Web tasarımın temeline indiğimiz zaman; istenilen içeriğe hızlı ulaşmak ve içeriğin doğruluğu ziyaretçi güvenirliliğini doğru orantılı artıracaktır.
Büyük ve gereksiz resimler, sıkıştırılmamış resimler, sitedeki tüm resimlerin bir anda yüklenmesi siteyi yavaşlatan unsurların ikinci sırasında yer alır. Düzgün ve anlaşılır bir kodlamanın, optimize edilmiş resimlerle süslenmesi web sitesi hızında ciddi artış sağlayacaktır. Özellikle sayfa içerisinde "script","style" sözdizimi kullanmak hem sayfa açılışını yavaşlatacak hem de çirkin bir kodlama örneği oluşturacaktır. Bu nedenle web sitesi ile ilgili tüm stil ve çalışma kodları mümkün mertebe tek bir yerde toparlanmalıdır.
Script dosyaları eğer birden fazla ise, bu dosyaları sitenin en altında kullanmak her zaman daha avantajlıdır. Bu çoğu kişi tarafından bilinmeyen bir eylem olsa da, yavaş yavaş standart bir dönüşüm olacaktır.
En iyi web siteleri her zaman kalite odaklı oluşturulur ve kodlanır. Hız bir web sitesinin en önemli unsurudur.
Mobil desteği
Akıllı telefonlar, tabletler. Günümüzün yeni trendi. Herkes artık bilgisayar başından kalktı ve tüm günlük gereksinimlerini bu cihazlardan yapar hale geldi. Bu sebeple bir web sitesinin mobil desteği olmazsa olmazlardan. Mobil kullanım oranı gün geçtikte artmaya devam ediyor, bunu durdurmak pek mümkün değil. Web siteleri de bu trende ayak uydurup, web sitesini mobile tamamen uyumlu hale getirmek için uğraşıyorlar.
Özellikle "flash" tabanlı çalışan sistemler ne yazık ki mobil tarafta sorunlarla karşılaşır. Siteye giren kişi web sitesini inceleyemez ve bu web sitesi sahibi tarafından olumsuz bir durum oluşturur. Ancak web sitesi sahiplerinin bilinçlenmesiyle artık flash siteler gün geçtikçe azaldı. Bu iyi birşey. Böylelikle flash siteler gün geçtikçe itibarını yitirdi. Bunun akabininde ortaya atılan bir proje olan "jQuery" ile flash ile yapılabilen herşey, Javascript tarafından da rahatlıkla yapılabilir bir hale geldi. Böylelikle flash'ın eksikliği pek hissedilmedi.
Mobil destekli tüm web siteler her zaman bir adım öndedir. Bunu gözardı etmememiz gerekiyor. Bu nedenle bir web sitesinin mobil desteği olması, bana göre listenin 2.sırasında yer ediniyor.
Akılda kalıcık
Bir web sitesi olarak akılda kalıcı olmak ve marka değerini yüksek tutmak da önemlidir. Sitenizi bir kez ziyaret eden ziyaretçinin, bir kez daha ziyaret etmesi için ya arama motorlarından sizi tekrar bulması gerekir ya da web sitesinin ismini aklının bir köşesine yazması gerekir. Bu durumda alan adları (domain) iyi seçilmeli ve akılda kalıcılığa önem verilmelidir. Jenerik bir isme sahip olan web siteleri hem akılda kalıcıdır, hem de marka değeri tarafında daha hızlı yükselir. Örneğin yabancı kökenli bir oyun sitesi olan "Friv" buna bir örnektir.
Bu sebeple olacak ki alan adı seçiminin uygun yapılması önemli bir yere sahiptir. Şuan birçok alan adının yatırımcılar tarafından satın alındığını varsayarsak, bu da pek kolay bir iş olmayacaktır.
Özgün tasarım ve içerik
Bir web sitesi her haliyle özgün olmalıdır. Tasarımsal anlamda gerçekten web sitesini yansıtacak öğeler kullanılmalı ve içerik yönünden tamamen özgün bir içeriğe sahip olmalıdır. Günümüz şartlarında arama motorlarnın önemini bir yere not edersek, özgün bir içeriğin sizler için çok önemli olacağı aşikar bir durumdur.
Özellikle kopya içerik, günümüzdeki en büyük problem. Kopya içerikten kaçınmak ve sadece ilgili web sitesini yansıtan içerikler ile doldurmak sizi bir adım daha öne götürecektir. Bunu fırsat bilenler zaten "metin yazarlığı" altında hizmet vermeye başladılar. Çok pahalı olmayan bir ücret ile kendi web sitenize ait özgün içerikler yazdırabilir, arama motorları ve müşterileriniz gözünde değer kazanabilirsiniz.
Firma veya kuruluş bir kurumsal kimliğe sahipse, web sitesinin de bu kurumsal kimlik doğrultusunda hazırlanması gerekir. Bu kurumsallığın bir gereğidir. Özellikle aynı sektörde bulunduğunuz rakiplerinizin web sitesine yakın bir tasarım oluşturmak kötü bir izlenim bırakabilir. Bu nedenle rakiplerinizden çok, yaratıcılığın konuşması gereken bir konu olacaktır.
Güncel teknolojiye uygunluk
Bilinir ki teknoloji her zaman gelişir ve bizler bu gelişime ayak uyduramayız. Belki de geç kalırız. Web sitesinin güncel teknolojiye uygun olması ve bu doğrultuda geliştirilmesi gerekir. Örneğin son zamanın trendi HTML5 ve CSS3 web siteleri için gelişen son teknolojidir. Ancak tarayıcıların yetersizliği, her tarayıcıda farklı oluşan görüntüler ve kullanıcılar tarafından kullanılan eski nesil tarayıcılar bu kullanım oranını düşüren etmenlerdir. Özellikle Microsoft'un geliştirmiş olduğu Internet Explorer tarayıcısının son sürümünü (11) kullananlar olduğu gibi, yontma taş devrinden kalma sürümü de (6.0) kullananlar mevcuttur. Bu sebeple her tarayıcı ile uyumlu çalışmasını sağlamak HTML5 ve CSS3 ün kullanım oranını düşürmek durumunda kalmıştır.
Gelişen teknolojinin yanı sıra, eriyen teknolojiler de mevcuttur. Buna örneği "flash" ve "jQuery" karşılaştırması ile yukarıdaki paragraflarda yapmıştım. Flash, animasyonlar, oyunlar tarafında güncelliğini halen yitirmedi. Ancak mobil kullanım oranının artması biraz arkaplana atılmak durumunda bıraktı. Yani flash eriyen teknoloji, jQuery ise güncel bir teknolojidir. Web sitesini bu güncel kriterlere uygun tutmakta fayda olacaktır.
En azından 2 dil
Çalışan bir web sitesi ulaşılabilirlik yönünden dünyanın her yerinden erişebilir bir içeriktir. Bu nedenle web sitenize giren kullanıcı sadece Türkçe bir sayfayı görecektir. Görmesi ile gitmesi bir olacaktır. En azından "İngilizce" olarak alternatif bir dil sunmak sitenizde geçirilen zaman oranını biraz daha artıracaktır. İngilizce dilinin şuan global bir dil olması, alternatif olarak yetecektir de artacaktır da.
Sürekli geliştirilebilir bir site
Web sitesi yapıldı, yayına atıldı, içerikler girildi. Hepsi bu mu? Siteye yeni değerler katmak zamanla oluşacak bir etmendir. Bunu iyi sentezlemek ve yapılacak değişikliği yerinde yapmak da önemli bir diğer konudur. Sürekli olduğu gibi duran bir web sitesi, yıllarca park halinde bekleyen bir otomobilden farksızdır.
Geliştirmenin yanında hataları keşfetmek ve bu hataları hızlı çözmek de yerinde bir davranış olacaktır. Kullanıcı odaklı çalışıyorsanız web sitenize "hata bildir" diye bir bağlantı açabilir ve kullanıcıların buldukları hataları sizlere iletmesini isteyebilirsiniz. En iyi site aslında hatasız sitedir, ancak bu sadece varsayımdır. :)
Freelance nezdinde iyi bir web sitesi mi?
Bu olaylara ek olarak bir de "Freelance web tasarımcı" olarak bakmak gerekir. Freelance olarak çalışan bir şahsın zamanı bol olduğu için yukarıdaki maddelerin tümüne dikkat eder ve iş boyunca büyük bir titizlilikle çalışır. Amacı sadece para kazanmak olmayıp, yeni yeni referanslar kazanmak olduğu için önünüze sürülen bu seçimden yüz çevirmek olmaz.
Freelance bir web tasarımcı olarak ben, en iyi web siteleri yapmayı görev edinmiş ve bu görevi layıkıyla yerine getirmeyi misyon olarak benimsemiş bir tasarımcıyım. Freelance web tasarım hizmetimi yakından tanıyabilirsiniz.
Sağlıcakla kalın.
İlker Cındık
Freelance Web Tasarımcı